آیا در دوران بارداری می توان ماموگرافی انجام داد؟

ماموگرافی در واقع استفاده از پرتوهای خفیف اشعه ایکس به منظور آزمایش بافت سینه است که گاهی بر حسب شرایط یا علائم مشکوکی در بارداری نیز مجبور به انجام آن خواهیم شد. این آزمایش به منظور شناسایی و تشخیص بیماریهای پستان در زنانی انجام می‌شود که با ناهنجاریهایی از قبیل وجود درد پستان و فرورفتگی نوک پستان مواجه شده‌اند. البته این آزمایش به صورت دوره‌ای به منظور پیشگیری از ابتلا به سرطان سینه در زنان سالم بالای 40 الی 45 سال نیز انجام می‌شود. این آزمایش کمک می‌کند تومورهای احتمالی سرطانی و یا بی‌خطر همچنین کیست‌های بافت پستان پیش از اینکه قابل لمس و معاینه توسط پزشک یا خود فرد باشد تشخیص داده شوند.

ماموگرافی در بارداری وجود سرطان را به طور قطعی تشخیص نمی‌دهد؛ اما اگر نتایج این تست بیانگر احتمال وجود سرطان سینه در فرد باشد، بافت مشکوک به منظور نمونه برداری به آزمایشگاه ارجاع داده می‌شود. در نمونه برداری (بیوپسی)، بخشی بافت مشکوک به سرطان به وسیله یک سوزن مخصوص به منظور انجام آزمایشات میکروسکوپی خارج می‌شود.

آیا ماموگرافی برای بارداری ضرر دارد ؟

احتمال اینکه قرار گرفتن زنان باردار در معرض اشعه ایکس باعث بروز مشکلاتی در جنین شود هست. ماموگرافی در بارداری در شرایط الزام با احتیاطات لازم و استفاده از پیش بند سربی استفاده می شود تا عوارض احتمالی به حداقل ممکن برسد.

ماموگرافی در دوران بارداری

در دوران بارداری سرطان پستان رشد سریع تری دارد و در صورت تأخیر در تشخیص، در فاصله زمانی کمتری به غدد لنفاوی و خون متاستاز می‌دهد (به علت اثر تسهیل کننده هورمونهای بارداری)، از طرفی دقت سونوگرافی در بارداری کمتر و ماموگرافی در بارداری به علت خطر اشعه ایکس به صورت متداول انجام نمی‌شود، لذا انجام حداقل یک معاینه چکاب در سه ماهه دوم و مراجعه به جراح پستان در صورت لمس هر توده مشکوک یا سایر علائم ضروری است. گاهی در دوره بارداری به منظور تشخیص سرطان پستان ماموگرافی انجام می‌شود. برای محافظت جنین از اشعه بهتر است از محافظ سربی برای پوشش استفاده شود. تاکنون شواهدی مبنی بر تأثیر سرطان پستان بر رشد جنین در شکم مادر دیده نشده است. سرطان از مادر به جنین منتقل نمی‌شود همچنین ابتلای مادر به سرطان پستان در دوره بارداری احتمال ابتلای آن نوزاد در طی زندگی به سرطان را بالا نمی‌برد.

علت انجام ماموگرافی در بارداری و حاملگی

• تشخیص زنان باردار بدون علامت از نظر سرطان پستان (در افراد بدون عامل خطر سرطان پستان از 40 سالگی و در افراد دارای عامل خطر سرطان پستان قبل از 40 سالگی).
• به عنوان روش تشخیص در بیمارانی که دارای علائمی نظیر لمس توده، ترشح خونی یا آبکی و یا فرورفتگی جدید در نوک پستان یا پوست پستان هستند.
• پیگیری سرطان پستان درمان شده با برداشتن قسمتی از پستان و پرتو درمانی.
• پیگیری پستان مقابل، در فردی که یک پستان او به دلیل سرطان برداشته شده است.

علائم سرطان پستان در بارداری

درمان سرطان پستان در هر دوره‌ای با چالش همراه است و در دوران بارداری پیچیده تر خواهد بود. با این حال، هدف از درمان سرطان پستان، صرف نظر از باردار بودن یا نبودن، کنترل سرطان و پیشگیری از پخش شدن سرطان می‌باشد. گزینه‌های درمان با توجه به مرحله سرطان و سن جنین در نظر گرفته می‌شود و به مزایا و معایب درمان نیز اهمیت داده خواهد شد. بسیاری از خانم‌های باردار می‌توانند تحت جراحی لامپکتومی و یا ماستکتومی قرار بگیرند؛ اما حتی اگر تومور به روش جراحی برداشته شود، به درمانهای بیشتری برای نابودی کامل سلول های سرطانی نیاز خواهد بود که البته به مرحله سرطان بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است درمان تا بعد از زایمان به تأخیر بیفتد.

همانند زنان غیر حامله، لمس توده شایع ترین علامت می‌باشد. وجود توده در پستان در هر سن و شرایطی همواره علامتی هشدار دهنده است و فرد باید با مراجعه به پزشک در صدد تشخیص علت برآید.

درمان سرطان سینه در بارداری

هدف از درمان سرطان پستان در زمان حاملگی، این است که ضمن درمان، حاملگی به سیر خود ادامه دهد. البته در این رابطه، استثنائاتی هم وجود دارد و در هر فرد باید به صورت جداگانه عمل شود ولی شواهدی مبنی بر اینکه ختم حاملگی وضعیت بیمار را بهتر می‌کند وجود ندارد. اعمال جراحی با حفظ پستان در سه ماهه اول حاملگی نباید انجام شوند؛ زیرا پس از این گونه اعمال، حتماً باید پرتو درمانی انجام شود و تماس با اشعه برای جنین مضر است. جراحی پستان در زمان حاملگی در اغلب اوقات با موفقیت انجام می‌شود و حداقل خطر را برای مادر و جنین، بخصوص در سه ماهه دوم و سوم دارد. درمان متداول برای سرطان های پستان قابل عمل در حاملگی، در سه ماهه اول عمل برداشت کامل پستان تحت بیهوشی عمومی است ولی در سه ماهه سوم می‌توان پستان را حفظ کرد.

در سه ماهه دوم به شرطی می‌توان پستان را حفظ نمود که رادیوتراپی به بعد از زایمان موکول شود. پس از بررسی جواب آسیب شناسی بیمار، تصمیم گیری اختصاصی در مورد انجام شیمی درمانی بعد از عمل صورت خواهد گرفت. شیمی درمانی در سه ماهه اول منجر به آسیب جنین در 12% موارد می‌شود ولی در سه ماهه دوم و سوم شواهد آسیب جنین وجود ندارد. بیماران در مراحل پیشرفته بیماری که غیر قابل عمل باشند، ممکن است قبل از عمل جراحی نیاز به شیمی درمانی، داشته باشند که در این موارد درمان مطابق نظر و تصمیم تیم پزشکی معالج بیمار صورت می‌گیرد و سپس در صورت امکان، کاندید جراحی می‌شوند. در صورت ادامه شیمی درمانی و شروع هورمون درمانی شیردهی باید متوقف شود.

هدف درمان مداوا یا کنترل سرطان و جلوگیری از انتشار آن اگر قابل معالجه نباشد است؛ اما آنچه درمان سرطان در دوران بارداری را پیچیده تر می‌کند وجود یک جنین در حال رشد است. گاهی در دوره بارداری به منظور تشخیص سرطان پستان ماموگرافی انجام می‌شود.

زن باردار می‌تواند تحت درمان سرطان پستان قرار گیرد هر چند انواع درمان و زمان بندی درمان باید متناسب با زمان بارداری باشد.

عوامل موثر بر درمان سرطان سینه در بارداری

1. اندازه توده
2. محل توده
3. انتشار و میزان انتشار آن
4. زمان بارداری
5. سلامت عمومی بیمار
6. اولویت شخصی بیمار

جراحی سرطان پستان در دوران بارداری عموماً بی‌خطر است، شیمی درمانی بعد از زایمان برای نوزاد خطری ندارد. در دوره بارداری شیمی درمانی و روش‌های دیگر درمان سرطان پستان مانند هورمون درمانی، اشعه درمانی، درمان با رادیواکتیو و هدف درمانی برای جنین مضر بوده و معمولاً مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

عوارض ماموگرافی در بارداری

همیشه احتمال ابتلا به سرطان به‌ عنوان خطرات ماموگرافی در بارداری در اثر تابش پرتوها وجود دارد؛ اما این احتمال بسیار پایین و در مقایسه با مزایای ماموگرافی قابل نادیده گرفتن است. میزان تابش مؤثر در این روش متغیر است. تعداد ماموگرام‎ها با نتیجه مثبت کاذب بالاست. 5 الی 15 درصد از ماموگرام‌‌‌‌های غربالگری به تست‎های بیشتری نظیر سونوگرافی برای تشخیص نهایی نیاز دارند. اکثر این تست‎ها طبیعی هستند؛ اما در صورت وجود یافته‎ های غیرطبیعی، سنجش مجدد یا بیوپسی باید انجام شود. اکثر نمونه‎های بیوپسی تأیید‌‌‌ می‌‎کنند که هیچ سرطانی وجود ندارد. در زنانی که در سنین 40 تا 49 سالگی ماموگرافی انجام‌‌‌ می‌‎دهند، احتمال 30 درصدی نتیجه مثبت کاذب در همان دهه وجود دارد و در 7-8 درصد موارد بیوپسی تجویز‌‌‌ می‌شود.

• روشهای تشخیص سرطان سینه در مردان
  تاریخ انتشار : 1401-09-25تاریخ بروز رسانی : 1401-10-06


• ماموگرافی لیزری چیست و چگونه انجام می شود؟
  تاریخ انتشار : 1402-05-15تاریخ بروز رسانی : 1403-03-22


• اطلاعاتی درباره علائم، علل، تشخیص و درمان سرطان سینه
  تاریخ انتشار : 1401-04-24تاریخ بروز رسانی : 1403-06-15


• گالاکتوگرافی چیست؟
  تاریخ انتشار : 1396-05-01تاریخ بروز رسانی : 1399-12-14


• چیزهایی که باید در مورد ماموگرافی بدانید
  تاریخ انتشار : 1402-01-16تاریخ بروز رسانی : 1403-03-23