تشخیص و درمان سرطان تخمدان

تخمدان ها غدد تولید مثلی در زنان هستند و برای تولید مثل تخمک تولید می کنند. تخمک ها از تخمدان ها از طریق لوله های فالوپ به داخل رحم می روند که در آنجا تخمک بارور در آن قرار می گیرد و به جنین تبدیل می شود. تخمدان ها همچنین منبع اصلی هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون هستند. یک تخمدان در هر طرف رحم قرار دارد. سرطان تخمدان در حال حاضر پنجمین علت شایع مرگ‌ ومیر زنان است. در واقع زمانی این بیماری بروز می‌کند که سلول‌های غیر طبیعی در تخمدان شروع به تکثیر خارج از کنترل کنند و تومور را تشکیل ‌دهند. در صورت عدم درمان تومور می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد و باعث بروز سرطان تخمدان متاستاتیک یا سرطان تخمدان پیشرفته شود.

سرطان تخمدان اغلب تا پیش از گسترش یافتن در لگن و حفره شکمی قابل شناسایی نیست، بنابراین علائم بسیار آشکاری در زمان وقوع نخواهد داشت. زمانی که بیماری یا سرطان تخمدان در مراحل پیشرفته باشد درمان آن دشوار خواهد بود؛ اما به طور کلی احتمال موفقیت در درمان سرطان تخمدان در مراحل اولیه (Early-Stage) بیشتر می باشد. سونوگرافی می تواند سرطان تخمدان را در مراحل اولیه تشخیص دهد. تشخیص کیست تخمدان با سونوگرافی یکی از دقیق ترین روش ها می باشد. برای انجام این روش، پزشک یا تکنسین با مبدل امواج صوتی با فرکانس بالا را ارسال و دریافت می کند تا تصویر از رحم و تخمدان های بیمار بر روی صفحه نمایش رایانه ایجاد شود. با سونوگرافی می توان تخمدان و رحم را از لحاظ سایز، شکل و استحکام بررسی نمود. سونوگرافی به شناسایی تومورهای احتمالی و تشخیص اینکه آیا تومور جامد هستند یا کیست که توده های غیر سرطانی حاوی مایع هستند، کمک می‌کند.

علت ایجاد سرطان تخمدان

در همه موارد سرطان تخمدان نمی توان دلیل ایجاد این بیماری را تشخیص داد؛ ولی در بعضی از انواع سرطان تخمدان، بیماری ارتباط مستقیم با سابقه خانوادگی بیمار و ژنتیک او دارد. از مواردی که می تواند خطر ابتلا به این بیماری را در خانم ها افزایش دهد می توان به چاقی و مصرف غذا های چرب، نداشتن زایمان، بلوغ زود رس و یائسگی دیر رس اشاره نمود. مصرف قرص های ضد بارداری می تواند به طور چشمگیری خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد.

ریسک فاکتورهای سرطان تخمدان

برخی عوامل ممکن است ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهند مانند:

1. سن: سرطان تخمدان ممکن است در هر سنی روی دهد؛ اما شایعترین سن برای این بیماری 50-60 سال است.
2. وراثت: درصد کمی از سرطان های تخمدان به علت یک جهش ژنی ارثی ایجاد می شوند. این ژن ها که باعث افزایش ریسک سرطان تخمدان عبارتند از: BRCA1 (Breast cancer gene1) و BRCA2 (Breast cancer gene2) این ژن ها در ابتدا در خانواده هایی که چندین مورد ابتلا به سرطان سینه داشتند مشاهده شد و به همین دلیل به این نام خوانده شد، اما زنان با جهش در این ژن ها به طور معنا داری مستعد ابتلا به سرطان تخمدان نیز می باشند. همچنین جهش ژنی که به نام سندروم Lynch شناخته می شود و مرتبط با سرطان کولون است می تواند در افزایش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان مؤثر باشد.
3. درمان جایگزین با هورمون استروژن به ویژه چنانچه این درمان طولانی مدت و با دوز بالا باشد.
4. سن شروع و پایان قاعدگی: چنانچه سن شروع قاعدگی پیش از 12 سالگی و اتمام آن پس از 52 سالگی باشد.
5. عدم بارداری
6. درمان های ناباروری
7. استعمال دخانیات
8. استفاده از دستگاه های داخل رحمی
9. سندروم تخمدان پلی کیستیک
10. چاقی
11. استرس

علائم سرطان تخمدان

• باد کردن شکم، سوء هاضمه یا حالت تهوع
• تغییر در اشتها مانند بی اشتهایی سیری زودرس
• فشار در قسمت لگن یا کمر
• یبوست یا نیاز مداوم و شدید به دفع ادرار
• تغییر در حرکات روده
• افزایش اندازه دور کمر
• خستگی و کمبود انرژی
• تغییرات قائدگی

علائم هشداردهنده سرطان تخمدان

ممکن است علائم اولیه سرطان تخمدان چندان به نظر جدی نیایند و فرد آنها را مواردی بی‌اهمیت و زودگذر تلقی کند؛ اما اگر بیماری وارد مراحل پیشرفته شود علائم زیر بروز خواهند کرد:

• حالت تهوع و استفراغ
• احساس تنگی نفس و دشوار شدن دم و بازدم
• کاهش وزن شدید
• احساس کسالت و خستگی بدون علت
• کاهش شدید اشتها

انواع سرطان تخمدان

سرطان تخمدان انواع گوناگونی دارد. این بیماری بر اساس نقاط درگیری و نوع سلول‌های سرطانی متفاوت خواهد بود. در زیر به انواع این سرطان اشاره خواهیم کرد:

• تومور استروما

تومور استروما در واقع بافت تخمدانی است. این غده حاوی تعداد بالایی از سلول‌های غیرطبیعی تولید کننده هورمون است. تومور استروما در خیلی از موارد در مراحل اولیه قابل تشخیص است. این نوع تومور سرطان تخمدان حدوداً ۷ درصد موارد ابتلا به سرطان تخمدان را شامل می‌شود.

• تومور ژرم سل یا سلول زایا

این سرطان خیلی در زنان شایع نیست. در واقع تومور ژرم سل یکی از نادرترین انواع تومور سرطان تخمدان به شمار می‌رود و جالب است بدانید که بیشتر بانوان جوان دچار این بیماری می‌شوند.

• تومور اپیتلیال

این تومور لایه ظریف خارجی تخمدان را به خود درگیر می‌کند. تومور اپیتلیال شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان محسوب می‌شود. از کل آمار مبتلایان به سرطان تخمدان ۹۰ درصد مبتلا به نوع اپیتلیال هستند.

مراحل سرطان تخمدان

مرحله بندی سرطان معمولاً برحسب خوش‌خیم یا بدخیم بودن سرطان، میزان پخش شدن و شدت آن انجام می‌شود؛ ولی سازمان جهانی سرطان بر اساس داده‌های SEER که یک بانک اطلاعاتی جامع است، مرحله‌بندی دیگری برای سرطان تخمدان ارائه داده است:

• سرطان ناحیه‌ای : سرطان در نقطه‌ی شروع باقی مانده و هیچ بافت دیگری را درگیر نکرده است.
• سرطان منطقه‌ای : سرطان به اندام‌های مجاور مثل رحم گسترش پیدا کرده است.
• سرطان دوردست : سرطان به دیگر اعضای بدن مثل ریه یا کبد گسترش پیدا کرده و این اندام‌ها را سرطانی کرده است.

عوارض سرطان تخمدان

از آنجایی‌که درمان معمولاً بلافاصله پس از تشخیص سرطان شروع می‌شود، نمی‌توان به‌راحتی تشخیص داد کدامیک از عوارض ناشی از سرطان و کدامیک ناشی از شیوه‌ درمان انتخابی هستند. عوارض شایع و معمول سرطان تخمدان معمولاً به این صورت هستند:

• ضعف و خستگی: طبق برخی مطالعات 75 درصد مبتلایان به سرطان تخمدان ضعف و خستگی را تجربه می‌کنند.
• تهوع، استفراغ و یبوست: مشکلات گوارشی از شایع‌ترین عوارض سرطان تخمدان و درمان سرطان هستند.
• ورم (ادم یا خیز): تجمع مایعات در بافت‌های بدن می‌تواند سبب ورم کردن پاها یا اطراف لگن شود.
• کم‌خونی: سرطان تخمدان می‌تواند باعث کاهش تعداد سلول‌های خون شود.
• آسیت (آب آوردن شکم): سرطان تخمدان ممکن است باعث تجمع آب در حفره شکمی شود. آسیت معمولاً با علائمی مثل نفخ، تنگی نفس، سوءهاضمه، بی‌اشتهایی یا تشدید خستگی همراه است.
• انسداد روده یا مثانه: تومورهای بزرگ می‌توانند سبب انسداد در روده و مثانه شوند که معمولاً باعث بروز درد و ناراحتی می‌شوند.
• تراوش جنبی (پلورال افیوژن): در این عارضه فضای بین ریه و قفسه سینه با مایع پر می‌شود و درنتیجه‌ آن تنفس دشوار می‌شود.
• مشکلات تغذیه‌ای: بر اثر سرطان، غذا خوردن و جذب مواد غذایی سخت‌تر می‌شود و ممکن است سوءتغذیه را به همراه داشته باشد.

تشخیص سرطان تخمدان

آزمایشات و روش های متعددی برای تشخیص این سرطان وجود دارد که عبارتند از:

• معاینه لگن : در طی معاینه لگن، پزشک دستکش به دست کرده و انگشتان خود را وارد واژن شما می کند و به طور همزمان با استفاده از دست دیگر روی شکم شما فشار وارد می کند تا اعضای لگن را احساس کند (لمس کند). پزشک همچنین از نظر بصری دستگاه تناسلی خارجی، واژن و دهانه رحم را نیز معاینه می کند.
• تست های تصویربرداری : تصویر برداری به روش سونوگرافی (تشخیص سرطان تخمدان با سونوگرافی شکم) یا سی تی اسکن از شکم و لگن ممکن است به تعیین اندازه، شکل و ساختار تخمدان های تان کمک کند.
• آزمایش خون : آزمایش خون ممکن است شامل آزمایش عملکرد اعضای بدن باشد که می تواند به تعیین سلامت کلی شما کمک کند. پزشک ممکن است خون شما را از حیث نشانگرهای توموری که نشان دهنده سرطان تخمدان هستند نیز آزمایش کند. به عنوان مثال، آزمایش آنتی ژن سرطانی (CA125) 125 می تواند پروتئینی را که اغلب در سطح سلول های سرطانی تخمدان یافت می شود، تشخیص دهد. این آزمایشات نمی توانند به پزشک نشان دهند که مبتلا به سرطان هستید؛ اما ممکن است سرنخ هایی در مورد تشخیص و پیش بینی بیماری در آینده به وی بدهد.
• عمل جراحی : بعضی اوقات تا زمانی که تحت عمل جراحی برای برداشتن تخمدان قرار نگیرید، پزشک نمی تواند از تشخیص این بیماری در شما اطمینان داشته باشد.
• نمونه برداری : در این روش بخش کوچکی از سلول های داخلی یا مایع تخمدان، با استفاده از سوزن بیوپسی به عنوان نمونه برداشته می شود تا در آزمایش مورد بررسی قرار گیرد.
• نگاه انداختن به تخمدان ها با استفاده از دوربینی که بر سر یک تیوب کوچک قرار گرفته است و از طریق یک برش کوچک در ناحیه شکم وارد بدن می شود

انواع روش‌های درمان سرطان تخمدان

روند درمان سرطان تخمدان معمولاً شامل ترکیبی از جراحی و شیمی‌درمانی است. درمان‌های دیگر آن ممکن است در شرایط خاص استفاده شوند. در ادامه به جزئیات هرکدام اشاره خواهیم کرد.

عمل جراحی

از انواع روش‌های جراحی برای درمان سرطان تخمدان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. جراحی برای برداشتن یک تخمدان : معمولاً در مراحل اولیه سرطان که بیش از یک تخمدان درگیر نمی‌شود، جراحی ممکن است شامل برداشتن تخمدان آسیب دیده و لوله فالوپ آن باشد. این روش ممکن است توانایی شما برای بچه‌دار شدن را حفظ کند.
2. جراحی برای برداشتن هر دو تخمدان : اگر سرطان هر دو تخمدان را درگیر کرده باشد و هیچ نشانه‌ای از گسترش سرطان به نواحی دیگر وجود نداشته باشد، جراح ممکن است هر دو تخمدان و هر دو لوله فالوپ را بردارد. این روش رحم شما را دست‌نخورده می‌گذارد، بنابراین ممکن است همچنان بتوانید با استفاده از جنین یا تخمک منجمد خود یا با تخمک‌های اهداء کننده باردار شوید.
3. جراحی برای برداشتن هر دو تخمدان و رحم : اگر سرطان شما گسترده‌تر شود یا برای شما مهم نیست که توانایی خود را برای بچه‌دار شدن حفظ کنید، جراح تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، رحم و غدد لنفاوی مجاور را برمی‌دارد.
4. جراحی برای درمان سرطان پیشرفته تخمدان : اگر سرطان شما بدخیم و پیشرفته شده باشد، پزشک ممکن است جراحی را برای برداشتن همه بافت‌های سرطانی توصیه کند. گاهی اوقات شیمی‌درمانی قبل یا بعد از جراحی در این شرایط انجام می‌شود.

شیمی‌درمانی

شیمی‌درمانی نوعی درمان دارویی است که از مواد شیمیایی برای از بین بردن سلول‌هایی با قدرت رشد بالا از جمله سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. داروهای شیمی‌درمانی را می‌توان به داخل رگ تزریق کرد یا بصورت خوراکی مصرف کرد. شیمی‌درمانی اغلب پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده استفاده می‌شود. قبل از جراحی نیز می‌توان از آن استفاده کرد. همچنین در صورت نیاز می‌توانید به پزشک مراجعه کرده و راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید. در شرایط خاص، داروهای شیمی‌درمانی ممکن است گرم شوند و در حین به داخل شکم تزریق شوند جراحی (شیمی‌درمانی داخل صفاقی هیپرترمیک).

درمان هدفمند

اصولاً درمان‌های دارویی هدفمند بر نقاط ضعف سلول‌های سرطانی تمرکز دارند و با حمله به این نقاط می‌توانند باعث مرگ سلول‌های سرطانی شوند. اگر این نوع درمان برای شما قابل انجام باشد، پزشک ممکن است ابتدا سلول‌های سرطانی شما را آزمایش کند تا مشخص کند کدام درمان هدفمند بیشترین تأثیر را بر آن‌ها دارد.

هورمون‌درمانی

هورمون‌درمانی از داروهایی برای جلوگیری از اثرات هورمون استروژن بر سلول‌های سرطان تخمدان استفاده می‌کند. برخی از سلول‌های سرطانی تخمدان از استروژن برای کمک به رشد خود استفاده می‌کنند، بنابراین مسدود کردن استروژن ممکن است به کنترل سرطان کمک کند. هورمون‌درمانی ممکن است یک گزینه درمانی برای برخی از انواع سرطان‌های تخمدان با رشد آهسته باشد. همچنین اگر سرطان پس از درمان‌های اولیه عود کند، ممکن است یک گزینه مطلوب باشد.

ایمونوتراپی

در واقع ایمونوتراپی از تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان استفاده می‌کند. سیستم ایمنی بدن ممکن است به سلول‌های سرطانی حمله نکند؛ زیرا آ‌نها پروتئین‌هایی تولید می‌کنند که به آنها کمک می‌کند از تهاجم سلول‌های سیستم ایمنی پنهان شوند. ایمونوتراپی با تداخل در این فرآیند کمک می‌کند تا سیستم ایمنی بهتر عمل کند. ایمونوتراپی ممکن است گزینه‌ای برای درمان سرطان تخمدان در شرایط خاص باشد.

نحوه انجام سونوگرافی تخمدان

سونوگرافی از روی شکم

برای انجام این روش تشخیصی لازم است بیمار بر روی تخت به پشت دراز کشیده تا پزشک یا تکنسین بتواند سونوگرافی را انجام دهد. پزشک یا تکنسین توسط مبدل امواج صوتی با فرکانس بالا را ارسال و دریافت می‌کند تا تصویر از تخمدان‌های بیمار بر روی صفحه نمایش رایانه ایجاد شود.

سونوگرافی ترانس واژینال

در سونوگرافی ترانس واژینال از شما خواسته می‌شود لباس خود را خارج کنید و گان مخصوص پزشکی بپوشید. روی تخت سونوگرافی دراز می‌کشید و پاهای خود را در موقعیت مناسب برای سونوگرافی قرار می‌دهید. یک روکش پلاستیکی یا لاتکس روی مبدل صوتی کشیده می‌شود و مبدل به آرامی وارد واژن می‌شود. متخصص سونوگرافی به آرامی مبدل را در زوایای مختلف درون واژن حرکت می‌دهد. تصویر اعضای درون لگن شامل تخمدان‌ها روی صفحه کامپیوتر به نمایش گذاشته می‌شود و این تصاویر ضبط می‌شوند.

اقدامات قبل از سونوگرافی تخمدان

• در صورت انجام سونوگرافی شکمی ، لازم است مثانه شما پر باشد. زمانی که مثانه کاملاً پر باشد، باعث می شود که اندام شما در تصویر واضح تر دیده شود.
• برای سونوگرافی از طریق واژن، باید مثانه خود را درست قبل از آزمایش خالی کنید.

عوارض سونوگرافی تخمدان

آزمایش سونوگرافی کمترین خطر را دارد. برخلاف دیگر روش‌های عکسبرداری پزشکی مثل رادیوگرافی یا سی تی اسکن، در سونوگرافی از اشعه استفاده نمی‌شود.

• بررسی بیماری های زنان با سونوگرافی
  تاریخ انتشار : 1401-03-30تاریخ بروز رسانی : 1403-07-07


• بالا بودن هورمون تستوسترون در زنان از علت تا تشخیص و درمان
  تاریخ انتشار : 1401-10-10تاریخ بروز رسانی : 1403-06-27