سونوگرافی مثانه چگونه انجام میشود؟

سونوگرافی مثانه شامل ارزیابی حجم مثانه، اندازه گیری ضخامت دیوار آن و تعیین وجود سنگ‌ها و تومورهای مثانه است. سونوگرافی مثانه معمولاً با مثانه پر انجام می‌شود. در بسیاری از موارد، پزشک سونوگرافى كليه و مثانه را باهم برای بیمار درخواست می‌کند، در مردان سونوگرافى تعیین باقی‌مانده ادرار نیز ممکن است مورد بررسی قرار گیرد. از پروب منحنی با فرکانس 5-3 مگاهرتز برای تصویر برداری در سونوگرافی مثانه استفاده می‌شود. فرکانس متوسط این پروب و سطح منحنی و وسیع آن امکان مشاهده تمام مثانه را فراهم می‌نماید. مثانه پر از مایع، امکان انتشار امواج صوتی را فراهم کرده و منجر به تشدید صوت در قسمت خلفی مثانه می‌شود.

علل تجویز سونوگرافی مثانه

یکی از شایع‌ترین دلیل‌های درخواست این سونوگرافی وجود علائم ادراری در بیماران است. از رایج‌ترین دلایل مراجعه عبارت‌اند از:

• تکرر ادرار
• سوزش ادرار
• درد در پهلوها ( این دردها می‌تواند ناشی از مشکلات کلیوی باشد )

در چنین مواردی پزشک هردو اندام کلیه و مثانه را ازنظر مواردی چون اندازه، ضخامت پارانشیم و نمای پارانشیم معاینه می‌کند و اگر در کلیه سنگ و یا ضایعه‌ای مانند کیست‌های کورتیکال، کیست پاراپلویک، توده‌های خوش خیم، توده‌های بدخیم و یا تورم و هیدرونفروز وجود داشته باشد و یا با بررسی اندازه مثانه، ضخامت جدار مخاطی و بررسی ضایعات مخاطی وجود سنگ در مثانه تشخیص داده شود، روند درمانی مناسب را برای بیمار تجویز می‌کند.

آناتومی طبیعی مثانه

مثانه دارای شکل سه‌گوش است و در حفره لگن و درست در خلف سمفیزپوبیس قرار دارد. حالب های دو طرف وارد ناحیه تریگونیت مثانه در قسمت خلفی تحتانی آن می‌شود. پروستات در مردان در اطراف گردن مثانه در قسمت پایین قرارگرفته و به‌طور طبیعی عرض آن کمتر از 5 سانتی‌متر است.

روش تصویربرداری سونوگرافی از مثانه

در این روش از پروب منحنی با فرکانس 5-3 مگاهرتز برای تصویربرداری از مثانه استفاده می‌شود. فرکانس متوسط این پروب و سطح منحنی و وسیع آن امکان مشاهده تمام مثانه را فراهم می‌نماید. مثانه پر از مایع، امکان انتشار امواج صوتی را فراهم کرده و منجر به تشدید صوت در قسمت خلفی مثانه می‌شود. برای اینکه نواحی دورتر بهتر قابل‌دسترسی باشند، gain نواحی دورتر بایستی کاهش یابد. مثانه در پشت سمفیزپوبیس قرار دارد و از ناحیه سوپراپوبیک در حالی که بیمار در حالت سوپاین قرار دارد، پروب به صورت عرضی بر کناره فوقانی سمفیزپوبیس قرار داده می‌شود و جهت تابش صوت به طرف پایین و خلف خواهد بود.

زاویه دادن به پروب به‌ طرف بالا و پایین برای مشاهده تمام مثانه در پلان عرضی انجام می‌شود. مثانه از نظر درجه اتساع و ازنظر وجود سنگ یا توده در آن بررسی می‌شود. اگر مثانه پر نباشد، پروب اغلب بایستی به‌ طرف پایین زاویه داده شود تا مثانه قابل مشاهده باشد. در بیماران مبتلا به درد کلیه ناشی از سنگ، مشاهده جت‌های حالب یا ورود ادرار از حالب به مثانه باعث رد شدن انسداد کامل حالب است. برای مشاهده جت‌های ادراری از حالب، اسکن مثانه در پلان‌های عرضی و به‌ صورت آرام و با تمرکز بر ناحیه تریگون انجام می‌شود.

جت‌های ادراری حالب را می‌توان با استفاده از سونوگرافی معمولی دوبعدی مشخص نمود؛ اما بهتر از همه با پاورداپلر با تنظیم برای جریان آهسته بررسی می‌شود. پاورداپلر جریان را بدون در نظر گرفتن جهت آن نشان می‌دهد. به ویژه برای شرایطی که جریان آهسته وجود دارد، مناسب است. جت حالب به صورت جریان دفع مایع رنگی از قاعده مثانه به طرف مرکز آن دیده می‌شود. در بیمارانی که مایعات کافی دریافت کرده باشند، جت‌های حالب در فواصل منظم هر 20-15 ثانیه و مدت هر بار هم کمتر از یک ثانیه دیده می‌شود. تجهیزات مرکز سونوگرافی و مهارت سونوگرافیست در تصویربرداری و شناسایی ناهنجاری‌ها نقشی کلیدی در ارائه نتایج سونوگرافی مثانه و کمک به تشخیص صحیح توسط پزشک دارد.

سونوگرافی تشخیص باقی‌ مانده ادرار

سونوگرافی مثانه معمولاً با مثانه پر انجام می‌شود. نوعی دیگر از سونوگرافی که سونوگرافی رزی جو نام دارد که این سونوگرافی به منظور تشخیص میزان باقی‌مانده ادرار انجام می‌گردد و در ابتدا فرد برای تشخیص ابتدا با مثانه پر سونوگرافی را انجام می‌دهد. سپس به منظور میزان باقی‌مانده ادرار مجدد سونوگرافی با مثانه خالی انجام می‌شود. رایج‌ترین روش سونوگرافی مثانه از طریق پوست شکم در ناحیه بالای پوبیس است. گاهی لازم است مثانه در دو حالت پر و پس از تخلیه (مثلاً برای بررسی بزرگی پروستات) مورد سونوگرافی قرار گیرد.

غده پروستات به‌طور روتین در سونوگرافی ترانس ابدومینال، در قاعده مثانه دیده می‌شود. در سونوگرافی ترانس رکتال از فرکانس‌های متوسط تا بالا (حدود MHZ 4-7) با گذاشتن پروب رکتال استفاده می‌شود. اگر چنانچه مشکوک به کانسر پروستات باشیم، معمولاً بیوبسی چندگانه با استفاده از هدایت سونوگرافی طراحی می‌شود. خیلی از بیمارانی که با شکایت احتباس ادراری مراجعه می‌کنند، درواقع دچار احتباس ادراری نیستند. ارزیابی حجم مثانه بر پایه معاینه فیزیکی به علت شرایطی مثل چاقی بیمار مشکل است و دقیق نیست. سونوگرافی مثانه می‌تواند حجم مثانه را به‌طور دقیق تعیین کند و از سونداژ غیرضروری مثانه جلوگیری نماید.

هنگامی‌ که نیاز به گذاشتن سوند در مثانه باشد. سونوگرافی مثانه، قرارگیری صحیح سوند در مثانه را نشان می‌دهد. در کودکان، تخمین حجم مثانه می‌تواند از گذاشتن سوند در مثانه برای این کار جلوگیری نماید. در موارد آسپیراسیون سوپراپوبیک مثانه می‌توان از سونوگرافی برای هدایت انجام کار استفاده کرد.

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی مثانه

• برای بررسی سونوگرافی مثانه باید مثانه پر باشد تا تشخیص دقیق صورت پذیرد؛ پس سعی کنید چند ساعت قبل از انجام سونوگرافی مایعات و آب فراوان میل نمایید. توجه کنید که پر بودن بیش‌ازحد مثانه نیز باعث می‌شود تا تشخیص سخت و گاهی اوقات اشتباه باشد.
• هیچ‌گاه از داروهایی که ادرارآور است استفاده نکنید.
• سونوگرافی باید از روی پوست و با استفاده از ژل‌های مناسب انجام پذیرد.
• وجود هرگونه زخم، سوختگی و پانسمان دقت سونوگرافی را کاهش می‌دهد و نمی‌توان سونوگرافی را انجام داد زیرا ژل باعث آلودگی بیشتر آن می‌شود پس قبل از آن صحت کامل را به دست آورده و سپس اقدام به انجام سونوگرافی نمایید.

نتیجه گیری

سونوگرافی مثانه یکی از ابزارهای مهم برای بررسی و تشخیص مشکلات سیستم ادراری است. این روش غیرتهاجمی، به پزشکان امکان می‌دهد تا حجم مثانه در حالت پر و خالی، ضخامت جدار مثانه و همچنین رزیدو یا باقی‌مانده ادرار را به‌دقت اندازه‌گیری کنند. با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری دقیق و مشاهده جت ادراری، می‌توان عفونت‌ها و مشکلات مرتبط با مثانه، از جمله تومورها و سنگ‌های احتمالی را تشخیص داد. اهمیت این روش در تشخیص به‌موقع و شروع درمان‌های مناسب برای بیمارانی با مشکلات ادراری، انکارناپذیر است و می‌تواند تاثیر بسزایی در بهبود کیفیت زندگی بیماران داشته باشد.

• تشخیص سرطان مثانه با سونوگرافی
  تاریخ انتشار : 1400-07-14تاریخ بروز رسانی : 1403-07-26